Etiket: holochain

Holochain merkeziyetsizdir. Hiçbir otorite müdahale edemez (internet bağlantısını ya da veri aktarımını sağladığınız takdirde). Holo ise yarı-merkeziyetsizdir. Merkeziyetsiz kısmı şudur; bir uygulama geliştirici, uygulamayı kullanan kişilerin verilerini onların izni olmadan kullanamaz, satamaz, veri madenciliğine kaynak olarak sunamaz. Yani Facebook’un şu an sizi izleyip sizi sizden daha iyi bildiği durum, Holo ağı üzerinde kurulacak bir sosyal medya uygulamasında meydana gelmez.

Holo’nun merkezî yanı ise şudur. Holo ağında yer alan illegal içeriğin önlenmesi için alınan tedbirlerdir. Mesela çocuk pornosu Holo ağında çalışan bir uygulamada yer aldığında sistem şu şekilde işler. Holo ekibi, uygulama geliştiricinin kimliğini devlet yetkililerine verir.

Bu kimlik, Holo ekibi tarafından nereden elde edilmiştir?

Şöyle: Holo ekibi, merkeziyetsiz Holochain teknolojisi sayesinde işleyen ve ÖZEL (ekibe ait) bir hosting uygulaması olan Holo ağı üzerinde barındırılan uygulamaların geliştiricilerine en baştan KYC’yi zorunlu kılmıştır. Yani siz Holo ağında bir uygulama yayınlayacaksanız, kimliğinizi Holo ekibine vermek zorundasınız. Neden? Çünkü herhangi bir devlet “Holo, senin ağda yasadışı işler dönüyor, seni kapatacağım” diyebilir. Buna önlem olarak ekip, yasadışı içeriğin yer aldığı uygulamanın geliştiricisinin kim olduğunu devlet makamlarına söyler ve  devlet bütün işini o kişiyle halleder.

Peki illegal içerik ne olur?

Holo ağındaki bir veriyi silmek mümkün değildir. Ama ağda bir güncelleme yapılarak o veriye erişim kesilebilir. Burada akla gelen soru şu:

“Holo’da kimse beni kabul etmeyeceğim bir eylemi gerçekleştirmemi zorunlu kılamaz, bu imkânsızdır. Çünkü Holo’nun en temel özelliği, baştan koyulan kuralların tek taraflı olarak asla ama asla değiştirilemeyeceğidir. Dolayısıyla, güncellemeyi yapmam ve o illegal içeriğe ulaşmaya devam ederim.”

Bu önemli bir nokta ama aşılabilir. Çünkü çoğu kimse, devletlerin yaptırımıyla karşılaşmak istemeyeceği için güncellemeyi kabul eder ve illegal içeriğe erişimi kendi isteğiyle durur. Kabul etmeyen küçük bir azınlık kalacaktır. Onlar, bugün dahi vardır. Mesela Tor ağında bugün bile illegal içeriklere erişilmektedir ama bu, Tor ağı için öyle büyük bir sorun oluşturmamaktadır.

Şimdi gelinen nokta şudur, Holo’nun yarı merkeziyetsiz olması, tam merkeziyetçi romantikleri tatmin etmeyecek ve “Holo merkeziyetsiz değil abi yaa” deyip Holo’ya karşı boş eleştiriler yöneltilecektir. Bence bu eleştiriler şu yüzden boştur; o merkeziyetsizlik romantikleri, gerçekçi değillerdir. Kendilerinin hayali olan tam merkeziyetsizlik, bugünün dünyasında gerçekleştirilebilir değildir. Bu durumun farkında olan ve nihai olarak tam merkeziyetsizliği hedefleyen Holo ekibi, devletlerle ve büyük güçlerle (Google, Amazon, Facebook) henüz güçlenmeden, vazgeçilmez hâle gelmeden karşı karşıya kalmak istememekte ve doğrusunu yapmaktadır.

Tam merkeziyetsizlik romantikleri eğer dilerlerse açık kaynak kodlu Holochain yazılımını kullanarak tam merkeziyetsiz bir ağ kurabilirler. Ama devletlerin ve büyük güçlerin, bu ağ biraz palazlanınca nasıl da üzerilerine çöktüklerini göreceklerdir. Romantik olduklarından bu durumu baştan görememektedirler.

Holo ekibi ise tam merkeziyetsizliği hedeflerken onun romantizmini yapmamakta, bu hedefe gerçekçi bir yöntemle, önce yarı merkezi bir yapıyı küresel bir kabule mazhar kılmaya çalışmakla varmayı planlamaktadır. Green Paper’da belirttikleri gibi, Holo, tam merkeziyetsiz Holochain’e giderken kullanılan bir araçtır. Bu araç, insanlara merkeziyetsizliği aşılamada ve merkezî olmayan uygulamaları kullanma alışkanlığı yaratmada kullanılacaktır.

Giderek artacak olan veri mahremiyeti hassasiyeti ve bu tip uygulamaları kullanma becerisi sonucunda Holo ağı, belki de bugün kullandığımız internet yapısı gibi bir yapı olacak, bütün bir internet Holo ağında yaşayacaktır. O seviyeye gelene kadar devletler, sadece çocuk pornosu gibi gerçekten illegal içeriklere müdahale etmenin yanında, kendi çıkarlarına zarar veren içeriklere de erişimi kısıtlamak için mahkeme kararı çıkaracak ve Holo ekibinden bunu talep edecektir. Ekip de o uygulamanın geliştiricisinin kimliğini verecek, o içeriğe erişimi kısıtlayan güncellemeyi yayınlayacak ve herkes de devletle karşı karşıya gelmemek için bu güncellemeyi kabul edip indirecektir.

Ama gün gelip de bütün internet Holo ağında yaşamaya başladığında, devletler, bankalar ve diğer şirketler bu ağ olmadan işlerini yürütemez hâle geldiğinde Holo ekibi -bence- kendi yetkilerini yok edecek ve kimse bu ağa müdahale edemez hâle gelecektir. İşte size tam merkeziyetsiz internet.

Tam merkeziyetsiz internette gerçek bir özgür ortam oluşacaktır. Devletler ve büyük güçler, sırf kendi çıkarlarına zarar veriyor diye biz sıradan insanlara sınır koyamayacaktır, evet, ama bunun olumsuz yönleri de olacaktır. Mesela çocuk pornosu yayını.. Bunun önüne nasıl geçilir?

Bence bu tip sıkıntılı konuların çözümünü insanoğlu bir şekilde bulacaktır. Karşılıklı etkileşimi özgür bir şekilde yapabilen, kimsenin tahakkümü altına girmek zorunda olmayan bilinçli bireyler, ortak bir anlayış inşa edeceklerdir.

Çünkü evrim devam ediyor…

Holo hakkında daha fazla güncel bilgiye ulaşmak için: https://twitter.com/crypto_raiturk

Telif Hakkı Uyarısı: Bu sitedeki hiçbir yazının tamamı ya da bir kısmı, izin alınmadan kopyalanamaz, başka bir sitede yayınlanamaz.

“Holoport’un getirisi ne olacak? Ne kadar kazanırım?” gibi sorular çokça geliyor. Şu an için kesin bir miktar söylemek imkânsız. Ama gelirin neye göre artacağını biliyoruz.

Ne kadar kazanılacağını şu an bilmek neden imkânsız? Çünkü Holoport sahipleri ya da bilgisayarını bu iş için ayarlamış olanlar, uygulama geliştiricilerin oluşturduğu uygulamaları barındırma hizmeti verecekler. Bu hizmetleri için bir fiyat belirleyecekler. Kimin ne fiyat belirleyeceğini şimdiden bilmek ve hesaplamak mümkün olmadığı için “aylık şu kadar getirir” demek imkânsız.

Geliştiriciler ise barındırma hizmeti verenler arasından kendilerine en uygununu seçecekler. En uygununu nasıl belirleyecekler? İşte burası, Holoport sahibi olarak ya da bilgisayarının boş kısmını uygulama barındırmak için ayıranlar olarak gelirimizi artırmanın yolunu gösteriyor.

Diyelim ki bir uygulama geliştiricisisiniz (hApp developer). Bir internet sitesi yaptınız. Sitenizi barındıran kişiden ne istersiniz? Sitenin hacklenememesini, binlerce kişinin aynı anda girmesinden dolayı çökmemesini ve 7/24 bağlı olmasını istersiniz (Holo’nun sistemi zaten sitenin hacklenmesini imkânsız kılıyor).

Buradan anlıyoruz ki, eğer Holoport sahibiysek, site sahibini yani uygulama geliştiren kişiyi bu şartları yerine getirme oranımıza göre memnun ederiz. Eğer aldığı barındırma hizmetinden memnunsa ve belirlediğimiz fiyat onun için makulse bizi seçer.

Peki bizi nasıl seçecek? “Benim sitemi Mahmut barındırsın” mı diyecek? Hayır. Holo yazılımı, barındırma hizmeti verenlere, sundukları hizmetin kalitesine göre bir puan verecek. Tıpkı forum sitelerindeki “rep” gibi, “reputation” yani itibar puanı. Bunu 5 üzerinden verilen puan olarak düşünebilirsiniz.

Alacağınız puanı belirleyecek faktörler şunlar:  İnternet hızınız, işlemci gücünüz, RAM’iniz, internete bağlı kalma süreniz. Ne kadar hızlı upload edebiliyorsanız o kadar iyi. Ayrıca, mesela 7/24 hizmet verebilecek misiniz? Yoksa “geceleri kapalıyım arkadaş” mı diyeceksiniz? Bütün bu faktörler sizin itibar puanınızı belirleyecek. Uygulama geliştiren kişiler de sizin bu puanınıza göre seçim yapacak. Hatta bu seçimi, “sadece Türkiye’den hizmet verenleri istiyorum” şeklinde yapabilirler. Nasıl isterlerse.

Peki, barındırma hizmeti vereceğim ama internet bağlantım kötü. Bana buradan ekmek çıkmaz mı? Çıkar. Uygulama geliştiren biri, çok fazla tık almıyorsa ve sizin kalitesiz hizmetiniz onun için yeterliyse sizi ucuz hizmet verdiğiniz için seçecektir. Yani herkes, kalitesine göre az ya da çok kazanır. Oysa Bitcoin madenciliğinde madencilik havuzlarına dahil olmadan, kendi bilgisayarınızla Bitcoin kazarak hiçbir şey kazanamazsınız. Holo’nun güzel yanı bu, bilgisayarınızdaki boş 5GB’lık yeri bile kiralayarak para kazanabilirsiniz.

Geliştiricilerin sizi seçmesinden bahsettim ama sadece onların seçim hakkı yok; barındırma hizmeti verirken siz de seçim yapabilirsiniz. Mesela dersiniz ki “yasal da olsa bahis oynatan uygulamaları barındırmak istemiyorum”. İstediğiniz şekilde, nasıl arzu ederseniz seçebilirsiniz ve sadece o tür uygulamaları barındırırsınız.

Bir başka konu, diyelim ki 7/24 hizmet veriyorsunuz, itibar puanınız gayet iyi ama yolda kazı yapan belediye, sokağınızdaki internet kablosuna zarar verdi ve 3 gün boyunca internetiniz olmayacak. Bu durum itibar puanınızı düşürecektir. Öyleyse bu, bundan sonra eskisi gibi tercih edilmeyeceğinizi ve gelirlerinizin düşeceğini mi gösterir? Hayır. Bir süre tercih edilmezsiniz ama itibar puanı belirli zaman aralıkları referans alınarak hesaplandığı için biraz zaman geçtikten sonra o kötü kısım hesaplamaya dahil edilmez ve puanınız yükselir.

Siz 3 gün boyunca hizmet veremediğinizde, sizin barındırdığınız uygulamalara kimse erişemeyecek mi? Erişecek, çünkü bir uygulama sadece sizde tutulmayacak, siz uygun değilseniz başka barındırıcıdan veriler alınıyor olacak. Bir uygulamanın kaç farklı yerde tutulacağını da uygulama geliştiren kişi belirleyecek. Ne kadar fazla yerde tutulmasını isterse o kadar fazla para vermesi gerekecek.

Holo ağında yer almak isteyen herkes, kendi kararını kendisi verecek ve bunun karşılığını her anlamda görecek.

Holo hakkında daha fazla güncel bilgiye ulaşmak için: https://twitter.com/crypto_raiturk

Telif Hakkı Uyarısı: Bu sitedeki hiçbir yazının tamamı ya da bir kısmı, izin alınmadan kopyalanamaz, başka bir sitede yayınlanamaz.

Holoport nedir?

Fişe takıp çalıştırılabilecek kadar kullanışlı, kişisel bir sunucudur. Holo ağındaki uygulamaları barındırarak HoloFuel kazanmayı sağlar. Enerji tüketimi, bir ampulün tüketimi kadardır. http://store.holo.host adresinden satın alınabilir.

HoloFuel üretmek için Holoport almak zorunda mıyım?

Hayır. Ücretsiz Holo yazılımını indiren herkes, bilgisayarını Holoport’a dönüştürebilir. Bu yazılım önce Linux için, sonra macOS, daha sonra da Windows için kullanıma sunulacak.

Holoport’un aylık getirisi nedir?

Bunun cevabı şu an için belli değil. Holo ağı kurulup işlemeye başlayınca, Holoport sahipleri barındırma hizmeti için bir ücret belirleyecek. Bu hizmet, kalitesine ve ucuzluğuna göre talep görecek.

Bir Holoport, Türkiye şartlarında 1 YILDA ne kadarlık elektrik harcar?

Bir ampulün harcayacağı elektrik kadar yani yaklaşık 50 TL harcar. (Oysa sadece 1 BTC üretmek için harcanan elektrik bile 3000-4000$’dır)

Holochain ne işe yarar?

Eşten eşe (P2P) teknolojisini kullanarak, verilerinizin bir aracı gerekmeden internette yer almasını sağlar. Böylelikle Facebook, Google gibi yapılar özel verilerinizi toplayamaz ve dolayısıyla üzerinizden para ve güç kazanamaz.

Holochain’in temel amacı nedir?

İnsanların karşılıklı rızaya dayalı bir biçimde en baştan koydukları kurallara uyarak ve tek taraflı kural değişikliği yapma hakkına sahip herhangi bir otoriteye ihtiyaç duymadan etkileşime girebilmelerini sağlamaktır.

Holochain ile Holo aynı şey midir?

Değildir. Holo, Holochain üzerinde geliştirilmiş bir uygulamadır. Holo’daki kullanıcılar, sunucu hizmeti vererek dağıtık bir ağ oluşturur. Holochain üzerinde Holo’dan başka uygulamalar da kurulabilir.

Holoport’umun iç donanımını değiştirip kapasitesini artırabilir miyim?

Evet. RAM, SSD gibi bileşenleri çıkarıp yerine daha güçlüsünü takabilirsiniz.

Holoport’ta virüslere karşı koruyucu bir yapı var mı?

Evet. NixOS üzerine kurulan işletim sistemi, trojan ve diğer zararlı yapılara karşı koruyucu özellik içerir ve ara ara kendini günceller.

Holoport’umu bilgisayara dönüştürebilir miyim?

Teknolojiden anlıyorsanız evet, çok kolaydır. Holoport Nano’nun, bir Raspberry Pi ile; Holoport’un ise Mac mini ile özellikleri aşağı yukarı aynıdır.

Holoportlarda wifi özelliği var mıdır?

İnternete sürekli kaliteli şekilde bağlı olması gerektiğinden sadece kablo bağlantısı koyulmuştur. Kablo, Holoportlarla beraber gönderilecektir.

Holo’da aktarım ücreti ne kadardır?

Aktarım ücreti, gönderdiğiniz miktarın en fazla %1’i kadar olabilir (sıfır da olabilir). Çok yüksek meblağlar için çok daha düşük ücret ayarlanabilir. Ücretler, Holo ağının altyapısını geliştirmek için kullanılacaktır.

Holoport, internet hızımı düşürür mü?

İnternet hızınızın ne kadarını kullanacağını siz ayarlarsınız. İsterseniz “sadece gece çalışsın” ya da “ben video izlerken hızını düşürsün” gibi ayarlar yapabilirsiniz.

Holoportların yazılım güncellemesi için ne yapmam gerek?

Holoport’u fişe takıp internete bağladıktan sonra hiçbir şey yapmanız gerekmez. O kendisini otomatik olarak günceller. Sadece arıza olduğunda bir ışıkla sizi uyarır.

HoloFuel gerçek hayatta nerede kullanılacak?

Uygulama geliştiren yazılımcılar, bu uygulamaları Holoportlarında ya da kişisel bilgisayarlarında barındıran kişilere hizmetleri karşılığında ödeme yapacaklar. Bu ödeme sadece HoloFuel üzerinden olacak.

Bilgisayarımı Holoport’a dönüştürebileceğimi biliyorum. Telefonumu da dönüştürebilir miyim?

Evet ama telefonun sürekli internete bağlı olması gerekir. Barındırılan hizmetinizin kesintiye uğraması, sizden hizmet almak isteyenleri caydırır.

Holo hakkında daha fazla güncel bilgiye ulaşmak için: https://twitter.com/crypto_raiturk

Telif Hakkı Uyarısı: Bu sitedeki hiçbir yazının tamamı ya da bir kısmı, izin alınmadan kopyalanamaz, başka bir sitede yayınlanamaz.

Holochain teknolojisi ile geliştirilen Holo 1$ olur mu?

Eskiden ekipte olan Matthew Schutte, teknolojiyi ve nasıl bir sorunu çözdüğünü herkesin anlayabileceği şekilde anlatıyor. Ethereum ile bir karşılaştırma yaparak örneğini Lamborghini üzerinden veriyor.

Bu videoyu izlerseniz, Holo’nun çözdüğü sorunu anlayıp 1$ olup olamayacağı hakkında kendiniz yorum yapabilirsiniz. Bu yüzden videoya Türkçe altyazı ekleyerek paylaştım. İzleyin, izletin.

Holo’nun amacının, internette merkezî sunucuların üzerinde barındırılan verileri bir merkezi olmayan, dağıtık sunucular üzerinde barındırmak olduğunu daha önceki yazılarımda belirtmiştim. Yani hepimizin mesela Facebook’ta, Twitter’da oluşturduğu verileri bu yapıların işleyip satarak üzerimizden para kazandığı sisteme bir dur diyecek Holo.

Holo sayesinde verilerimiz, birilerinin istediği zaman ulaşabildiği sunucularda değil, dünyanın dört bir yanına dağılmış bizim gibi sıradan insanların kişisel bilgisayarlarında şifreli ve parça parça hâlde tutulacak. Belki de milyonlarca insanın katkısıyla bütün bir internet, dağıtık bir ağda barındırılacak.

Holo ağındaki verileri barındırmak için kendi kaynaklarını sunan kişiler, Holo Fuel ile ödüllendirilecek. Ne kadar çok veriyi ne kadar sorunsuz bir şekilde barındırırsanız, o kadar çok Holo Fuel kazanacaksınız.

Peki nasıl Holo Fuel kazanılabilir?

Bunun iki farklı yolu var. İlk yol, Holo ekibinin ürettiği Holoport’lardan birini satın alıp evde prize takmak kadar basit. Holoport satın almak için şu siteyi ziyaret edebilirsiniz: https://store.holo.host/

Holoport’u prize takıp çalıştırmak ve bu sayede Holo Fuel kazanmak kolay olsa da, Holo Fuel kazanmak için Holoport satın almak zorunda değilsiniz. Kişisel bilgisayarınızı, Holo ağı üzerindeki uygulamaları barındırmak için tahsis edebilirsiniz. Hatta, bilgisayarınızın belli bir kapasitesini bu iş için, kalan kapasitesini ise günlük işlerinizi halletmek için kullanabilirsiniz. Fakat bunu yapmak için biraz da olsa yazılımdan anlamak gerekiyor. Benim gibi yazılım sektörüne uzak olanlar için de çözümler mevcut olacak. Mesela Holo’nun Türkiye Topluluğu‘na mensup biri olan Fatih Hamurcu, bir script yazarak bunu, yazılımdan anlamayan kişiler için bile birkaç tıkla kurulacak kadar kolay hâle getireceğini söylüyor.

Tabii önce Holo ağının kurulup işlemeye başlaması gerek. Bunun da 2019 yılı bitmeden gerçekleşmesi planlanıyor. İşte o zaman bizler de ya Holoport alıp çalıştırarak ya da kişisel bilgisayarlarımızı bu işe tahsis ederek hem Holo’nun dağıtık internet hayaline destek vermiş olacağız, hem de Holo Fuel kazanacağız.

Peki ne kadar kazanacağız?

Holo ağı henüz başlamadığı için bu sorunun cevabı meçhul ama mesela bir Holoport+ (en yüksek kapasiteli Holoport), bir günde, 65W’lık bir ampulün harcadığı elektrik kadar tüketime neden oluyor. Takdir edersiniz ki bu da öyle dişe dokunur bir miktar değil. Türkiye’de bir Bitcoin üretmenin maliyetinin yaklaşık 3000-4000$ olduğu düşünüldüğünde Holoport’un tüketiminin devede kulak kaldığı çok iyi anlaşılır.

Götürüsü bu kadar düşükken getirisinin ne olacağı belli olmadığından, şu an ne söylense yalan olur. Ama şu bilgileri biliyoruz. Barındırma hizmetini hangi fiyattan vereceğini her kullanıcı kendisi belirleyecek. Uygulama geliştiricileri de, uygulamalarının barındırılması için bizlere ihtiyaç duyacak. Tabii ki en ucuz ve en kaliteli hizmeti sağlayanı seçecekler.

En kaliteli hizmet derken neyi kastediyorum?

İnternet hızı yüksekliği, günün tamamında bu hizmeti verebilme gibi bazı özelliklere sahip olunmalı. Çünkü kesintili ve yavaş bir hizmet, kimseyi tatmin etmeyecektir. Zaten sistem de bu gibi durumları şeffaf bir şekilde ortaya koyacak ve hizmetinizin kalitesini 0-5 arası bir puanla derecelendirecek, böylece uygulama sahiplerine kimden hizmet alacaklarını belirleme konusunda yardımcı olacaktır.

Bu yazının Twitter üzerinde bir seri olarak paylaşılmış hâline buradan ulaşabilirsiniz.

Twitter hesabım: https://twitter.com/crypto_raiturk