“Din hayatınızda ne kadar önemlidir?” sorusuna verilen “çok önemli” cevabıyla, kişi başına düşen milli gelir arasında bir ilişki var:
Dindarlık arttıkça milli gelir azalıyor.
Öncelikle şunu belirtmeliyiz, bu bilgideki korelasyondan yola çıkarak “din, ülkeleri fakirleştiriyor” demek yanlış olur. Çünkü korelasyon, nedensellik içermek zorunda değildir. O da ne demek?
Mesela dondurma satışları ile suda boğularak ölme vakaları arasında bir korelasyon var. Dondurma satışları arttıkça boğularak ölen sayısı da artıyor. Buradan yola çıkarak “dondurma tüketimi suda boğulmaya neden oluyor” demek aptallık olurdu. Peki işin sırrı ne?
Dondurma-boğulma korelasyonunun sebebi bir mevsim: Yaz.
Yaz mevsiminde hem dondurma tüketimi artar, hem de tatil/serinleme amacıyla yüzme, dolayısıyla boğulma da artar. Yani dondurma-boğulma arasında nedensel bir ilişki yok.
Dindarlık-zenginlik korelasyonuna dönelim. Nasıl “dondurma satışı boğulmalara neden oluyor” diyemiyorsak, sırf birbirleriyle korele gidiyor diye “dindarlık fakirliğe neden oluyor” da diyemeyiz.
“Korelasyon nedensellik içermek zorunda değil” dedik ama bu, “dindarlık fakirliğe neden olmaz” anlamına da gelmemeli. Korele seyreden bu iki bileşenin birbiriyle nedensellik ilişkisi olup olmadığı ayrıca belirlenmeli.
Son olarak; en üstteki görsele baktığımızda ABD’nin, ülkelerin genel eğiliminin dışına çıktığını ve “hem dindar hem zengin” olduğunu görüyoruz. Bu neden böyle?
Bu noktada din algısının önemi ortaya çıkıyor. Dinlerin genelinde gerçek mutluluğa yani cennete öte dünyada kavuşulacağı inancı vardır ancak ABD’de hâkim olan Protestanlık, cenneti bu dünyada kurmayı hedefler. Bu da zenginliği getirir.
Yine de, bir sosyolojik olgunun tek bir bileşenle açıklanabileceğini düşünmenin hayalperestlikten öte olmadığının farkında olmak en doğrusudur. Çünkü dünyadaki tek protestan ülke ABD değil.
Kaynaklar
Dine Verilen Önem ve Milli Gelir İlişkisi Görseli: https://twitter.com/PewReligion/status/576082078120468480
Dondurma Satışları ve Boğulma Vakaları İlişkisi Görseli: https://www.lifehack.org/624604/the-most-common-bias-people-have-that-leads-to-wrong-decisions